امروزه در جهان، فلزات گرا‌ن‌بهایی وجود دارد که بر‌اساس سه عامل کمیاب بودن، تقاضا بازار و کاربرد قیمت گذاری می‌شوند. شاید تصور می‌کنید که گران قیمت‌ترین فلز موجود در بازار طلا است؛ اما باید بدانید فلزاتی گران‌تر از طلا نیز وجود دارد، ولی به دلیل ظاهر زیبا و محبوبیت این فلز در بین مردم بیشتر شناخته شده است. فلزات گران‌تر از طلا کمیابتر از طلا نیز هستند با اینکه این فلزات کاربردی در صنایع زینتی ندارد، ولی در بسیاری از صنایع حساس و خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لیست ۱۰ فلز گران‌بها در جهان
- رادیم: این فلز با نماد Rh نشان داده می‌شود و توسط ویلیام هاید از خاک معدنی استخراج شد و سالانه ۳۰ تن رادیم تولید می‌شود.
- پلاتین: فلز پلاتین با نماد Pt نشان داده شده که اولین بار در سال ۱۷۳۵ توسط یک پزشک بریتانیایی در مکزیک کشف شد.
- طلا: فلز طلا یا gold را با نماد Au نشان می‌دهند که این فلز حدود ۲۴۵۰ سال پیش از میلاد توسط یک شیمی‌دان به نام زوسیموس در مصر کشف شد.
- روتنیوم: این فلز که نماد Ru دارد در سال ۱۸۴۴ توسط ارنست کلاوس دانشمند روسی در معادن روسیه کشف شد.
- ایریدیوم: این فلز را با نماد Ir نشان می‌دهند، این فلز در سال ۱۸۰۳ توسط یک شیمی‌دان انگلیسی کشف شد؛ ایریدیوم از عناصر نیکل و پلاتین به دست می‌آید.
- اسمیم: فلز اسمیم با نماد Os و عدد اتمی ۷۶ است که یک فلز طبیعی شناخته شده و بسیار کمیاب است.
- رنیوم: این فلز که نمادی به شکل Re دارد از فلزات ارزشمندی محسوب می‌شود که عدد اتمی آن ۷۵ است و نقطه جوش بالایی دارد.
- نقره: فلز نقره یا silver با نماد Ag نشان داده می‌شود و از پرکاربردترین نوع فلزات است. کشف این فلز مربوط به دوران یونان باستان و مصر است؛ زیرا در آن زمان ظروفی از جنس نقره به جا مانده است.
- اسکاندیم: این عنصر با Sc نشان می‌دهند و دارای عدد اتمی ۲۱ است، این فلز برای اولین بار در سال ۱۸۷۸ توسط نیلسون استخراج شد؛ اسکاندیوم از عناصری مثل اورانیم به دست می‌آید.
- ایندیوم: نماد اختصاری این فلز In است و دارای عدد اتمی ۴۹ است و در سال ۱۸۶۳ توسط دو شیمی‌دان به نام‌های رچ و ریچر کشف شد و معمولا همراه با کانی‌های سرب و مس است.
قیمت هر کدام به دلار
| ترتیب | نام فلز | قیمت هر انس به دلار |
| اول | رادیم | 540000 |
| دوم | پلاتین | 93904 |
| سوم | طلا | 2029.50 |
| چهارم | روتنیوم | 46500 |
| پنجم | ایریدیوم | 500000 |
| ششم | اسمیم | 20000 |
| هفتم | رنیوم | 2500 |
| هشتم | نقره | 23.185 |
| نهم | اسکاندیم | 38229 |
| دهم | ایندیوم | 90361 |
ویژگی هر کدام از این فلزات
هر کدام از فلزات دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که در ادامه به صورت جداگانه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:
رادیم:
عنوان گران‌ترین فلز روی کره زمین متعلق به رادیم است. این فلز بسیار گران‌بها به عنوان یک فلز انتقالی بی‌اثر به رنگ سفید نقره‌ای است و توانایی مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی دارد. در سال جاری با افزایش ۳۰ درصدی قیمت‌ها تجارت رادیم یکی از داغ‌ترین معاملات در بازار است. قیمت این فلز بسیار بیشتر از طلا بوده و همچنین کمیابتر از طلا است، به صورتی که در کسری از مقدار طلا موجود است. این اختلاف قیمت از بیشتر بودن معادن طلا نسبت به رادیم ناشی می‌شود. این فلز به دلیل داشتن مقاومت زیاد در برابر حرارت و خوردگی بیشتر از معادن موجود در روسیه، آفریقای جنوبی و کانادا استخراج می‌شود. رادیم در سطوح بازتابنده چراغ‌های جست‌وجو، آینه‌ها و…. دیده می‌شود.
پلاتین:
پلاتین به دلیل چکش‌خواری بالا از توان مقاومتی زیادی برخودار است و به دلیل ظاهر براق و درخشش فلزی خود ارزش بالایی دارد. از پلاتین اغلب برای صنعت جواهرسازی استفاده می‌شود؛ اما به دلیل استحکام بالا در تولید انواع سلاح و تجهیزات دندان‌پزشکی نیز از آن بهره می‌برند. از بزرگ‌ترین کشورهای تولید کننده پلاتین در جهان می‌توان به روسیه، آفریقای جنوبی و کانادا اشاره کرد. جالب است بدانید که این فلز کمیابتر و گران‌تر از فلز طلا است.
طلا:
طلا کمیاب‌ترین فلز در جهان نیست؛ اما به دلیل دوام، ظاهر زیبا، درخشش و انعطاف‌پذیری محبوب‌ترین فلز در جهان محسوب می‌شود. در بین گرانبهاترین فلزات جایگاه سوم متعلق به فلز طلا است و درخشش زیبا و طلایی و خواص شیمیایی موجود در این فلز، آن را تبدیل به یک فلز ارزشمند کرده است. از طلا به عنوان ارز و نماد قدرت اعتبار در هر جامعه‌ای استفاده می‌شود؛ پس در نتیجه شهرت و ارزشمندی این فلز بی‌اساس نیست. از این فلز در طول تاریخ برای ساخت سکه، جواهرات و هنر بهره بردند و بزرگ‌ترین تولید کنندگان طلا در جهان ایالات متحده، استرالیا، چین و آفریقای جنوبی هستند.
روتنیوم:
عنصر روتنیوم جایگاه چهارم در لیست فلزات گران‌بها در جهان را دارا است. فلز روتنیوم یک از عنصر شیمیایی با نماد Ru و عدد اتمی ۴۴ تشکیل شده که به دلیل مقاومت بالایی که در برابر عناصر خارجی دارد، به عنوان آلیاژ پلاتین نیز استفاده می‌شود. روتنیوم اغلب در دستگاه‌های الکترونیکی و اتصالات الکتریکی به عنوان ماده آبکاری کاربرد دارد. کشورهای تولید‌کننده این فلز روسیه، آمریکای شمالی و جنوبی و کانادا هستند.
ایریدیم:
یک فلز سفید_نقره‌ای رنگ با توان انتقالی سخت که دومین چگالی بالا در بین فلزات در جهان به آن تعلق دارد، ایردیوم است. این فلز دارای مقاومت بالا در برابر خوردگی بوده و در پوسته زمین و شهاب‌سنگ‌ها پیدا می‌شود. این فلز علاوه‌بر نقطه ذوب بسیار بالا ظاهر سفید و درخشانی نیز دارد. ایردیوم یکی از متراکم‌ترین عناصر در جهان است که در پیشرفت صنعت بهداشت و وسایل نقلیه بسیار موثر واقع شد. این فلز که به عنوان محصول جانبی برای استخراج نیکل تولید شده ذخایر بزرگ آن در روسیه و آفریقای جنوبی است.
اسمیم:
اسمیم یک عنصر کمیاب در آلیاژهای پلاتین است که متراکم‌ترین ساختار در بین عناصر طبیعی را دارد و بیشتر برای ساخت نوک مداد و کنتاکت‌های الکترونیکی از آن استفاده می‌شود. اسمیم در بخش‌های از کشور روسیه و مناطق شمال و جنوب آمریکا یافت می‌شود.
رنیوم:
رنیوم که از کمیاب‌ترین فلزات موجود در پوسته زمین است، جایگاه هفتم در لیست گرانبهاترین فلزات در جهان را دارد. همچنین این فلز دارای نقطه ذوب و جوش بالایی است و از متراکم‌ترین فلزات محسوب می‌شود. رنیوم به عنوان محصول جانبی برای استخراج مولیبدن که خود محصول جانبی معدن مس است، تولید می‌شود. این فلز برای افزایش مقاومت بالا به آلیاژهای نیکل اضافه شده و در دستگاه‌هایی با دمای بالا کاربرد دارد همچنین این فلز در کنتاکت‌های الکتریکی و ترموکوپل‌ها نیز استفاده می‌شود. بزرگ‌ترین و برترین تولیدکنندگان فلز رنیوم کشورهای شیلی، قزاقستان و ایالات متحده هستند.
نقره:
رساناترین فلز از لحاظ الکتریکی و حرارتی در بین تمامی فلزات کشف شده در جهان متعلق به فلز نقره است. این فلز را می‌توان در پوسته زمین به صورت خالص و در کانی‌های مختلفی مثل کلرارگیریت و آرژانتیت استخراج کرد. از تولیدکنندگان برتر فلز نقره می‌توان به پرو، چین، مکزیک و شیلی اشاره کرد.
اسکاندیم:
این فلز برای اولین بار در سال 1879 با بررسی مواد معدنی یوکسنیت و گادولینیت در کشور اسکاندیناوی استخراج شد. نیلسون دانشمند سوئدی نام اسکاندیم را برای این فلز انتخاب کرد. این فلز که رنگی سفید_ نقره‌ای دارد، در طول تاریخ یک عنصر خاکی نادر به شمار می‌رفت. اسکاندیم در اکثر معادن خاکی اورانیوم موجود است و تنها از معدن‌های محدودی در جهان قابل استخراج است.
ایندیوم:
ایندیوم بعد از فلزات قلیایی نرم‌ترین فلز در جهان شناخته شده که یک فلز پس از گذار است و حدود 0.21 قسمت در میلیون پوسته زمین را تشکیل می‌دهد. نقطه ذوب این فلز بالاتر از عناصر سدیم و گالیم است؛ اما نسبت به عنصر لیتیوم و قلع نقطه ذوب پایین‌تری دارد. به دلیل داشتن خطوط نیلی رنگ در طیف آن به ایندیوم معروف شد. چین، کره جنوبی و ژاپن از برترین تولیدکنندگان این فلز هستند.
کاربرد هر کدام از این فلزات
فلزات در صنایع مختلف، کاربردهای متفاوتی دارند که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- رادیم: استخراج این فلز از معادن نیکل و پلاتین است که حدود ۱۰ معدن در سرتاسر جهان دارد و در صنایع خودروسازی، تصفیه آب، شیشه‌سازی و جواهرسازی کاربرد دارد.
- پلاتین: این فلز در حدود ۲۰ معدن از معادن نیکل و پلاتین در جهان قابل استخراج است و در صنایع جواهرات، خودروسازی، تجهیزات پزشکی و لوازم الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- طلا: استخراج این فلز از معادن طلا و ضایعات الکترونیکی است که دارای ۱۰۰ هزار معدن در جهان است و در صنایع جواهرات، سکه، ذخایر ارزی، تجهیزات الکترونیکی و دندان‌پزشکی کاربرد دارد.
- روتنیوم: این فلز کمیاب در حدود ۵ معدن نیکل و پلاتین در جهان قابل استخراج است و در صنایع تجهیزات الکترونیکی با مقاومت الکتریکی بالا، آلیاژهایی با دمای بالا، تجهیرات پزشکی و سلول‌های خورشیدی استفاده می‌شود.
- ایریدیوم: این فلز در معادن نیکل و پلاتین در ۳ معدن در جهان یافت می‌شود و از کاربرد آن در صنایع مختلف می‌توان به تولید محصولاتی با مقاومت بالا در برابر خوردگی، آلیاژهای با دمای بالا، الکترودها اشاره کرد.
- اسمویم: با حدودا ۵ معدن نیکل و پلاتین در جهان در صنایع مختلفی از جمله تولید ابزار‌های پرسی، صنایع الکترونیک و سنسورهای الکترو شیمیایی استفاده می‌شود.
- رنیوم: این فلز از حدودا ۱۰ معدن نیکل و پلاتین در جهان قابل استخراج است و در صنایع تجهیزات الکترونیکی، قطعات ماشین‌آلات، خودروسازی و الکترود‌های شیمیایی کاربرد دارد.
- نقره: این فلز با بیش از ۵۰ هزار معدن در جهان در معادن نقره و ضایعات الکترونیکی یافت می‌شود و در صنایع تولید جواهرات، سکه، ظروف، تجهیزات پزشکی کاربرد دارد.
- اسکاندیم: این ماده از معادن یوکسینت بسیار کمی قابل استخراج است و کاربرد بسیاری در صنایع ساخت هواپیما، تجهیزات ورزشی، ساخت دوچرخه، اسلحه‌های گرم و لامپ‌های بخار جیوه دارد.
- ایندیوم: این فلز نرم بعد از فلزات قلیایی در صنایع مختلفی از جمله لحیم‌کاری، مهر و موم‌های فلزی نرم، تولید پوشش‌های رسانایی شفاف از اکسید قلع و ایندیوم (ITO)، تجهیزات الکترونیک، انواعی از لامپ‌ها، آمالگام‌های دندان و باتری‌های قلیایی کاربرد دارد.