جدول مقایسه ورق استیل تایوانی و چینی

چرا مقایسه ورق استیل چینی و تایوانی مهم است؟

در دهه گذشته، تفاوت ورق استیل تایوان و چین به دغدغه جدی مدیران بازرگانی، ماشین‌سازان و پیمانکاران صنایع غذایی و دارویی تبدیل شده است. تصمیم‌گیری صحیح در این باره صرفاً یک انتخاب تأمین‌کننده نیست؛ بلکه توازن ظریفی است بین هزینه اولیه، دوام سازه در محیط‌های مرطوب یا شیمیایی،‌ و اعتبار شما نزد کارفرمای نهایی.
با توجه به رشد سریع پروژه‌های خطوط فرآوری لبنی، نوشیدنی و محصولات آرایشی در ایران، خطا در تشخیص اصالت گرید ۳۰۴ چینی با گرید کم‌آلیاژ ۲۰۱ می‌تواند به زنگ‌زدگی زودرس مخازن، نشت مواد و خسارت اعتباری منتهی شود. از سوی دیگر، پرداخت مازاد بی‌دلیل برای هر تن ورق نیز فشار نقدینگی پروژه را بالا می‌برد. این مقاله تلاش می‌کند با زبانی رسمی و اندکی دلسوزانه، تصویری واقع‌بینانه از اختلاف کیفیت، قیمت و ریسک‌های پنهان دو مبدا اصلی شرق آسیا در اختیار شما بگذارد تا انتخابی مطمئن‌تر داشته باشید.

شناخت گریدها و ترکیب شیمیایی متداول

ورق‌های چینی عمدتاً در گریدهای ۲۰۱ و ۳۰۴ عرضه می‌شوند.

• ۳۰۴ چینی—طبق استاندارد GB/T، کروم ۱۸ ٪ و نیکل ۸ ٪ را هدف می‌گیرد، اما در محموله‌های کم‌اعتبار گاهی نیکل تا ۶٫۵ ٪ سقوط می‌کند؛ همین افت کوچک، مقاومت به خوردگی را به‌طرز محسوسی کم می‌کند.

• ۲۰۱ چینی—به جای نیکل از منگنز زیاد استفاده می‌شود؛ نتیجه: بهای پایین (حدود ۳۰ – ۳۵ ٪ ارزان‌تر از ۳۰۴) ولی حساس به رطوبت، بخار نمک و کلریدها.

ورق تایوانی معمولاً از ۳۰۴ واقعی (Cr 18 ٪/Ni 8 ٪) و ۳۱۶ یا ۳۱۶L (Cr 17 ٪/Ni 11 ٪/Mo 2 – 2.5 ٪) تشکیل می‌شود. وجود مولیبدن، استحکام فیلم اکسیدی را بالا می‌برد و در حوضچه نمک یا خط شست‌وشوی CIP صنایع لبنی عمر مخزن را چندین برابر می‌کند. کارخانه‌های باسابقه مثل Yusco برای هر کویل، «گواهی آنالیز شیمیایی» دیجیتال می‌فرستند که در تست XRF ایران نیز قابل تطابق است.

کنترل کیفیت و استانداردهای تولید

کیفیت، صرفاً پارامتری شیمیایی نیست؛ نحوه ریخته‌گری، نورد گرم و سرد، آنیل و پولیش نهایی هم دخیل است. در کارخانجات چینی:

• خطوط نورد با ظرفیت بالا کار می‌کنند؛ در نتیجه برای تحویل سریع سفارش‌های سفارشی ضخامت ۱٫۲–۲ میلی‌متر، گاهی سرعت سردکردن قربانی دقت ابعادی می‌شود.

• برخی برندها مثل Tsingshan سطح کیفی نزدیک به استانداردهای بین‌المللی دارند، اما برندهای درجه دو به علت فشار قیمت، آزمون‌های Eddy Current و Ultrasonic را حذف می‌کنند.

در تایوان:

• اکثریت کارخانجات عضو انجمن صنعتی «TSSIA» هستند. انحراف ضخامت بیش از ۵۰ میکرون در ورق‌های ≤۳ میلی‌متر تقریباً مصداق رد کیفی است.

• آزمـون کشش عرضی، چقرمگی و خم t = 2 d به‌عنوان الزام صادراتی لحاظ می‌شود؛ بنابراین در خم‌کاری اجزای کوچک ماشین‌آلات نوشابه، ترک خوردگی لبه کمتر رخ می‌دهد.

مقایسه قیمت و شرایط بازار در سال ۲۰۲۵

بحران انرژی ۲۰۲۲ در چین، و سرمایه‌گذاری پایدار تایوان بر برق سبز، منحنی‌های قیمت دو کشور را دگرگون کرد. میانگین قیمت هر تن ۳۰۴ تایوانی در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۵ حدود ۲٬۶۰۰ دلار CIF بندرعباس گزارش شده، درحالی‌که ۳۰۴ چینی ۲٬۱۵۰ دلار نوسان داشته است.
نکته ظریف اینجاست که:

1. ثبات—قیمت تایوانی طی شش ماه فقط ±۵ ٪ دامنه داشته، اما چینی ±۱۲ ٪. برای پروژه‌های بلندمدت (خط بسته‌بندی شیر خشک)، ثبات قیمت معادل پیش‌بینی بهتر بودجه است.

2. وجه تضمین ارزی—بعضی تأمین‌کنندگان ایرانی برای چینی‌ها LC دیداری می‌گیرند ولی برای تایوانی LC مدت‌دار ۶۰ روزه ممکن می‌شود؛ این کاهش خواب سرمایه گاهی بخشی از اختلاف قیمت را جبران می‌کند.

عملکرد در برابر خوردگی، جوشکاری و ماشین‌کاری

خوردگی

• ۳۰۴ چینی با نیکل مرزی، در تست مه‌نمکی ۱۰۰۰ ساعته حاشیه برش، شروع به لکه‌های قهوه‌ای می‌کند. برای مخازن CIP با سود و اسید نیتریک، ریسک عیار ۲۰۱ کندالیست است.

• ۳۱۶ تایوانی در همان آزمون، پس از ۱۵۰۰ ساعت تغییری محسوس نشان نمی‌دهد؛ فیلم کروم‌اکسید غنی از مولیبدن پایدارتر است.

جوشکاری

• کربن اضافه‌شده در شمش‌های کم‌کیفیت چینی، خطر کاربید کروم مرزی را بالا می‌برد و پس از پاس ریشه TIG، نوار رنگی آبی نشانگر شروع حساسیت بین‌دانه‌ای است.

• تایوانی‌ها به‌ویژه در گرید ۳۱۶L (کربن ≤۰٫۰۳ ٪) این مشکل را حل کرده‌اند؛ نتیجه: خط جوش سبز زنگ نمی‌زند و نیاز به Passivation ثانویه کمتر است.

ماشین‌کاری

استیل‌های چینی به علت پخش ناهمگن فریت، هنگام تراش روی CNC رد «چِتـِر» می‌دهند. نرخ سایش ابزار ۱۰ – ۱۵ ٪ بالاتر از کویل تایوانی گزارش شده است. در خطوط ساخت نازل پرکن نوشیدنی، این تفاوت عملاً هزینه تیغچه را ماهانه بالا می‌برد.

ملاحظات واردات به ایران: تعرفه، اسناد مبدأ و اطمینان از اصالت

مطابق ردیف‌های ۷۲۱۹ و ۷۲۲۰، حقوق گمرکی پایه برای ورق فولاد زنگ نزن، صرف‌نظر از مبدا، ۵ ٪ است؛ ولی:

• چین زیر ذره‌بین کمیته ضددامپینگ اتحادیه اوراسیا و GCC قرار دارد. هر لحظه امکان وضع عوارض جبرانی تا ۱۵ ٪ وجود دارد که می‌تواند حواله‌های در راه را زیان‌ده کند.

• تایوان سوابق پاک‌تری در پرونده‌های WTO دارد؛ هرچند فراموش نکنید VAT ۹ ٪ و ۴ ٪ عوارض هلال‌احمر به قوت خود باقی است.

برای اثبات اصالت گرید:

1. درخواست Mill Test Certificate با شماره Heat No.

2. تست XRF یا اسپارک در انبار تهران برای حداقل سه ورق از هر کویل.

3. تطابق Thickness Gauge در پنج نقطه؛ بیش از ۰٫۰۸ میلی‌متر اختلاف در کویل چینی زنگ خطر است.

جمع‌بندی و راهنمای انتخاب برای خریداران ایرانی

اگر پروژه شما یک مخزن ماست بندی با CIP قلیایی است و طول عمر طراحی بالای ۱۰ سال می‌خواهد، پرداخت تقریبی ۳۰۰ تا ۴۰۰ دلار بیشتر برای هر تن ۳۰۴ تایوانی یا ارتقا به ۳۱۶ تایوانی نه تنها توجیه‌پذیر که به‌صرفه است؛ چرا که:

• از هزینه دوباره‌کاری جوش و خواب خط تولید جلوگیری می‌کند؛

• احتمال رد شدن QC کارفرمایان بین‌المللی (Nestlé, Unilever) تقریباً صفر می‌شود؛

• در بازار دست‌دوم نیز مخزن تایوانی ارزش فروش بالاتری دارد.

برای سازه‌های دکوراتیو داخلی یا تجهیزات کم‌تنش در محیط خشک، ۲۰۱ چینی گزینه اقتصادی است، به شرط آنکه:

• تماس با بخار مواد شوینده یا خط نمک‌پاشی نداشته باشد،

• تست پاسیو به‌صورت دوره‌ای انجام شود،

• پوشش محافظ یا رنگ اپوکسی در لبه‌های برش اعمال گردد.

در نهایت، تفاوت ورق استیل تایوان و چین نه فقط در پول متریال، که در آرامش ذهنی شما خلاصه می‌شود. هر قدر مسئولیت مستقیم شما در برابر ایمنی غذایی، دارویی یا سلامت مصرف‌کننده بیشتر باشد، وزن کیفیت تایوانی سنگین‌تر خواهد بود؛ اما برای قطعات عمومی سازه‌ای، هوشمندی در انتخاب گرید مقرون‌به‌صرفه چینی می‌تواند مزیت رقابتی قیمت را برایتان حفظ کند.

پرسش‌های متداول (FAQ)

۱. چطور مطمئن شوم ورق ۳۰۴ چینی واقعاً ۳۰۴ است؟

• گواهی آنالیز شیمیایی (MTC) را مطالبه کنید و Heat No. روی برچسب کویل را با سند تطبیق دهید.

• در انبار، حداقل روی سه نمونه به‌طور تصادفی تست XRF یا اسپارک انجام دهید. اگر نیکل کمتر از ۷٫۵ ٪ بود، کویل را مرجوع کنید.

۲. آیا اختلاف قیمت ۱۰ – ۱۵ ٪ بین تایوان و چین ارزش دارد؟

بله، برای خطوط تماس مستقیم با آب شور، مواد غذایی اسیدی یا محیط CIP قلیایی، صرفه‌جویی در نگه‌داری و کاهش ریسک آلودگی در پنج سال نخست اغلب بیش از اختلاف قیمت اولیه است.

۳. گرید ۲۰۱ چینی در چه مواردی کافی است؟

• نماهای داخلی ساختمان،

• روکش دکوراتیو دستگاه‌های بسته‌بندی خشک،

• قطعات کم‌تنش در محیط خشک و دمای اتاق.
  در محیط‌های خورنده، استفاده از ۲۰۱ توصیه نمی‌شود.

۴. کدام تولیدکنندگان مطرح‌اند؟

• چین: TISCO، Baosteel، Tsingshan

• تایوان: Yusco، CSC، Tang Eng

۵. واردات از تایوان مشمول چه تعرفه‌ای است؟

طبق کد ۷۲۱۹ و ۷۲۲۰: ۵ ٪ حقوق گمرکی + ۹ ٪ VAT. ضددامپینگ فعلاً اعمال نمی‌شود؛ ولی قوانین را پیش از هر سفارش بررسی کنید.

۶. چگونه تفاوت کیفیت سطح BA و No.4 را تشخیص دهم؟

• با میکرومتر ضخامت‌سنج تفاوت حداکثر ۴۰ میکرون را بپذیرید.

• بررسی چشمی زیر نور LED پیوسته: خطوط پولیش در ورق تایوانی یکنواخت و بدون سایه است؛ در چینی رگه‌ها گاهی موج‌دارند.

۷. آیا ورق تایوانی همیشه بدون مشکل است؟

خیر؛ اما دامنه نوسان کیفیت آن نسبت به چینی کمتر است. حتماً پیش‌تحویل، تست کشش و خم T = 2 D را انجام دهید.

راهنمای سریع انتخاب

• اقلیم مرطوب و خورنده + الزامات صادرات مواد غذایی → ۳۱۶ یا ۳۰۴ تایوانی

• سازه دکوراتیو داخلی، بودجه محدود → ۲۰۱ چینی

• پروژه بلندمدت با بودجه متوسط → ۳۰۴ تایوانی با LC مدت‌دار

• پروژه کوتاه‌مدت یا موقت → ۳۰۴ چینی برند ممتاز (TISCO)