ورق استیل از جمله کاربردی‌ترین متریال در صنایع مختلف شناخته می‌شود و میتوان آن را یک عنصر فولادی چندمنظوره دانست. ورق استیل اشاره به ورقی دارد که پایه آن بر آهن بنا شده؛ اما دارای آلیاژهای دیگری نیز است. ویژگی‌های منحصربه‌فرد ورق استیل شامل مقاومت آن در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی می‌شود. این ورق‌ها در سری‌های ۲۰۰، ۳۰۰ و ۴۰۰ موجود بوده و هریک از این سری‌ها ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی در صنایع دارند. ورق‌های استیل سری 200 به‌نسبت دیگر سری‌ها از قیمت پایین‌تری برخوردار هستند.
ورق استیل چیست؟
پروفیل استیل یا پروفیل استنلس استیل اشاره به یک مقطع قوطی شکل به‌صورت مربعی و مستطیلی داشته که ضخامت آن کم است. محصولی که از پروفیل استیل ساخته می‌شود، در برابر خوردگی از خود مقاومت خوبی نشان می‌دهد. این پروفیل حاوی کروم بوده و قادر به تشکیل یک لایه اکسید در سطح است. این لایه در مراقبت از فولاد در مواجه با رطوبت و سایر عناصر خوردنده نقش دارد. ورق‌های استیل از میزان استحکام بالایی برخوردار بوده و در مقایسه با وزنش، دارای خواص مکانیکی بهتری به‌نسبت دیگر فلزات است. میتوان گفت تا حدود صد درصد امکان بازیافت ورق‌های استیل وجود دارد. این مسئله سبب شده که ورق استیل به‌عنوان سازگارترین مواد با محیط زیست شناخته شود و در زمینه ساخت‌وساز و طراحی به‌وفور مورداستفاده قرار گیرد.
ویژگی های ورق استیل
یکی از ویژگی‌های ورق استیل را میتوان مقاومت و یکپارچگی آن در برابر زنگ‌زدگی دانست که این مسئله ناشی از وجود کروم در ترکیبات انواع ورق استیل است. زمانی که درصد بالایی از کروم به‌همراه سایر آلیاژها به آن افزوده می‌شود، شاهد بالا رفتن میزان مقاومت ورق استیل در مواجه با زنگ‌زدگی هستیم. ورق استیل ظاهری جذاب و زیبا داشته و در مقابل حرارت از خود مقاومت نشان می‌دهد. این ورق استیل از قابلیت فرم‌پذیری و ماشین‌کاری برخوردار بوده و میتوان روی آن جوشکاری و پرداخت انجام داد. امکان بازیافت این محصولات نیز وجود داشته و این محصولات از طول عمر و دوام بالایی نیز برخوردار هستند و نیازی به پوشش و رنگ ندارند.
- خاصیت ضد زنگ: از جمله مواد سازنده ورق استیل میتوان به کروم اشاره کرد. هنگامی که ترکیب کروم با اکسیژن هوا صورت می‌گیرد، شاهد ایجاد لایه‌ای از اُکسید کروم روی ورق هستیم. با وجود اینکه این لایه قابل رویت نیست؛ اما سبب می‌شود که فلز و هوا در ارتباط با یکدیگر قرار نگیرند و این مسئله مانع از زنگ‌زدگی و پوسیدگی استیل می‌شود و کمک می‌کند تا سلامت ورق استیل حفظ شود.
- قابل بازیافت: یکی از ویژگی‌های ورق استیل را میتوان امکان ذوب‌پذیری دانست. ورق استیل را صد در صد میتوان بازیافت کرد. استیل ضایعاتی ذوب می‌شود و دوباره قالب‌گیری صورت می‌گیرد. شاید جالب باشد بدانید که نزدیک به ۶۵ تا ۸۰ درصد از ساخت ورق استیل در دنیا به شیوه بازیافت ضایعات انجام می‌گیرد.
- بالا بودن میزان سختی و استحکام: بسته به اینکه چه مقدار کربن در تولید ورق استیل مورد استفاده قرار گرفته باشد، میزان استحکام ورق متفاوت خواهد بود. ارتباط مستقیمی بین میزان کربن موجود در آلیاژ و مقدار استحکام و مقاومت آن دیده می‌شود.
کاربرد های ورق استیل
از ورق استیل در صنایع مختلفی به‌خصوص فولاد سازه‌ای و صنعت ساختمان استفاده می‌شود. ورق استیل در زمینه طراحی داخلی، ساخت مصنوعات و مبلمان فلزی، کالاهای تجاری و خانگی و جهت ساخت ماشین‌آلات صنعتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. دو ویژگی مقاومت در مقابل خوردگی و ماهیت بهداشتی آن سبب شده که ورق استیل در مراکز مراقبت‌های بهداشتی و مراکز جراحی، آزمایشگاه‌های پزشکی و کارخانه‌های تولیدی، آشپزخانه‌ها و کافه تریاها نیز کاربرد پیدا کند. از ورق استیل در پروژه‌های صنعتی همچون سکوهای نفتی خارج از ساحل استفاده می‌شود. نرده‌های محافظ، سایبان ورودی، پله‌ها و مبلمان فضای باز نیز به کمک ورق استیل ساخته می‌شوند. دیگر نمونه‌های کاربردی ورق استیل شامل موارد زیر می‌شوند:
- سقف ساختمان
- پوشش بدنه و سقف درب آسانسور
- ساخت لوازم خانگی
- ساخت قطعات بزرگ در کشتی سازی و همچنین ساخت پمپ
- ساخت تانکر حمل مواد شیمیایی
- ساخت بدنه خودرو، کامیون و هواپیما
- ساخت لوازم الکتریکی مانند ترانسفورماتور
انواع ورق استیل
برای اینکه بتوان ورق‌های استیل را دسته‌بندی کرد، باید آن‌ها را در دو گروه ورق استیل بگیر و ورق استیل نگیر جای داد. در صورتی که اخبار در زمینه آهن‌آلات و فولاد را پیگیری می‌کنید، حتماً با دو اصطلاح رایج بگیر و نگیر آشنا هستید. در فرمولاسیون ورق استیل بگیر میزان اندکی کروم به‌کار رفته و همین مسئله خاصیت مغناطیسی آن را افزایش داده است. از طرفی دیگر، در ورق استیل نگیر درصد زیادی از عنصر کروم استفاده شده و از خاصیت مغناطیسی پایینی برخوردار است. اصطلاح بگیر و نگیر نیز برحسب ویژگی مغناطیسی بیان گردیده است.
با توجه به خاصیت مغناطیسی ورق استیل بگیر، جذب آن توسط آهنربا به‌خوبی صورت می‌گیرد و از طرفی دیگر، ورق استیل نگیر از ویژگی مغناطیسی برخوردار نبوده و جذب آن توسط آهنربا صورت نمی‌گیرد. دسته‌بندی دیگری نیز برای انواع ورق استیل نیز وجود داشته که برحسب سری‌های مختلف آن انجام می‌شود. از جمله شناخته‌شده‌ترین آن‌ها میتوان به ورق استیل سری 200، ورق استیل سری 300 و ورق استیل سری 400 اشاره داشت.
ورق های استیل سری 200
ورق‌های استیل سری 200 یکی از انواع ورق استیل به‌شمار می‌رود که در ترکیبات آن، عناصر کروم، نیکل و منگنز دیده می‌شود و شناخته‌شده‌ترین آن‌ها شامل ورق استیل 201 و ورق استیل 202 می‌شود. در ساخت ورق استیل 201 از شیوه نورد سرد استفاده شده؛ در حالی که در ورق استیل ۲۰۲، این محصول با فولاد ضدزنگ ترکیب شده است. نیکل چندانی در تهیه ورق‌های استیل سری ۲۰۰ به‌کار نرفته و در بعضی موارد، این مدل ورق‌ها تحت عنوان فولاد ضدزنگ کروم منگنز (CrMn) نیز شناخته می‌شوند. این مدل فولاد، ساختاری مکعبی داشته و انواع آن، از لحاظ ساختاری با یکدیگر متفاوت هستند. ویژگی که سبب شده استیل سری 200 با سایر ورق‌ها متفاوت باشد را میتوان کم کردن و از بین بردن عنصر گران قیمت نیکل دانست و این عنصر، با منگنز و نیتروژن جایگزین شده است. این نوع سری‌ها نسبت‌به دیگر سری‌ها دارای قیمت پایین‌تری است.
ورق های استیل سری 300
از دیگر مدل‌های ورق استیل میتوان به ورق استیل‌های سری 300 اشاره داشت که در میان آن‌ها تنوع بالایی دیده می‌شود. از ورق استیل‌های سری ۳۰۰ تحت عنوان آلیاژهای کروم-نیکل نیز یاد میگردد. این محصولات خواص غیرمغناطیسی داشته، به این معنا که قادر به جذب آهنربا نیستند. گرید استیل سری 300 اغلب از ده زیرمجموعه همانند استیل 304، 316 و 321 و… تشکیل شده است.
بعضی از گریدهای این سری همچون 304 قیمت پایین‌تری دارد و در حیطه صنایع دریایی، پالایشگاه‌ها، صنایع شیمیایی و غذایی مورداستفاده قرار می‌گیرند. از جمله ویژگی‌های مشترک ورق‌های استیل موجود در سری 300 میتوان به مقاومت در مقابل خستگی و خوردگی، مقاومت در مواجه با خوردگی ترکیبی، امکان جوشکاری و ماشین‌کاری خوب، مقاومت بالا در برابر دماهای بالا و استحکام و شکل‌پذیری خوب اشاره کرد.
- ورق استیل 301: این مدل ورق استیل میزان انعطاف‌پذیری خوبی داشته و میتوان روی آن جوشکاری نیز انجام داد.
- ورق استیل 302: این مدل از ورق، در مواجه با خوردگی میزان مقاومت بالایی دارد.
- ورق استیل 303: این ورق به‌علت داستن میزان بالایی از گوگرد و فسفر، دارای انعطاف‌پذیری خوبی بوده و به‌سادگی میتوان آن را به شکل و فرم موردنظر بیرون أورد.
- ورق استیل 304: در ترکیبات ورق استیل 304 شاهد 18 درصد کروم و 8 درصد نیکل هستیم؛ بنابراین، این ورق استیلی را ورق استیل 8.18 نیز می‌نامند.
- ورق استیل 304L: این مدل ورق استیل در اصل اشاره به همان ورق استیل 304 داشته و مقدار کربن کمتری در آن وجود دارد؛ از این رو، گزینه مناسب‌تری برای جوشکاری محسوب می‌شود.
- ورق استیل 309: این مدل ورق دارای مقاومت دمایی یا حرارتی خوبی بوده و قادر به تحمل تغییرات دمایی بالا و پایین است.
- ورق استیل 316: در ورق استیل 316 جدای از دیگر ترکیبات دارای عنصر مولیبدن نیز بوده و این ساختار از 16 درصد کروم، 10 درصد نیکل و 2 درصد مولیبدن تشکیل می‌شود. ورق استیل 316 تحت عنوان ورق استیل ضدزنگ گرید دریایی نیژ شناخته میگردد؛ چراکه این ورق استیل در حوزه صنایع کشتی‌سازی و دریایی نیز کاربرد وسیعی پیدا کرده است.
- ورق استیل 316L: این مدل ورق استیل اشاره به همان ورق استیل 316 داشته تنها با این تفاوت که در تولید آن از میزان کمتری کربن استفاده شده است.
- ورق استیل 317: از دیگر مدل‌های استیل ضدزنگ میتوان به ورق استیل 317 اشاره کرد که به‌علت بالا بودن میزان درصد مولیبدن، دارای خواص خوبی است.
- ورق استیل 321: از نظر خاصیتی شباهت بسیاری میان ورق استیل 321 و ورق استیل 304 دیده می‌شود و این مدل ورق استیل نیز گزینه مناسبی برای جوشکاری محسوب می‌شود.
ورق های استیل سری 400
یکی دیگر از انواع سری‌های ورق استیل را میتوان ورق استیل سری 400 دانست که گسترده وسیعی از ورق استیل‌ها را شامل می‌شوند. هریک از این محصولات دارای ترکیبات متفاوتی بوده و به‌تبع می‌توانند کاربرد متفاوتی نیز داشته باشند. به‌صورت کلی، کاربردهای ورق‌های استیل سری 400 شامل مواردی همانند ساخت وسایل خانگی، قطعات مکانیکی، ابزارهای صنعتی و قطعات خودرو می‌شود. در ساخت وسایل سری 400 از استانداردهای بین‌المللی پیروی شده و این محصولات از کیفیت بالایی برخوردار هستند.
انواع ورق استیل سری 400 شامل موارد زیر می‌شود. این موارد در لیست شناخته‌شده‌ترین گروه‌های ورق استیل در بازار جای می‌گیرند. امروزه از سایر اصطلاحات همچون ورق استیل دکوراتیو نیز استفاده می‌شود که به گریدهای 304 و 403 تعلق دارند. ویژگی‌های ورق‌های استیل سری 400 شامل مواردی مانند مقاومت به خوردگی، امکان جوشکاری بالا، شکل‌پذیری، مقاومت در مقابل سایش و خاصیت ضدزنگ می‌شود.
- ورق استیل 405: این مدل ورق استیل‌ها از جمله ورق استیل 400 به‌حساب می‌آید که در پروسه جوشکاری به‌صورت متداول مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ورق استیل 408: این مدل ورق استیل از نظر حرارتی مقاومت بالایی داشته و در مواجه با خوردگی و اکسید شدن از خود مقاومت بالایی نشان می‌دهد.
- ورق استیل 409: این مدل ورق در زمینه تولید اگزوز خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای قیمت پایینی است.
- ورق استیل 410: ورق استیل 410 در مواجه با سایش و خوردگی از خود مقاومت خوبی نشان می‌دهد.
- ورق استیل 416: درصد بالایی از گوگرد در ورق استیل 416 دیده می‌شود و همین مسئله سبب شده که امکان انجام ماشین‌کاری روی آن وجود داشته باشد و از میزان انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار باشد.
- ورق استیل 420: به کمک این مدل ورق میتوان لوازم موردنیاز در زندگی روزمره همانند کارد و چنگال و… را تولید کرد.
- ورق استیل 430: این مدل ورق استیل از میزان انعطاف‌پذیری خوبی برخوردار بوده و در زمینه تولید لوازم تزئینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ورق استیل 440: در این مدل ورق استیل، درصد بالایی از کربن وجود داشته و در مواجه با زنگ‌زدگی از خود مقاومت نشان می‌دهد؛ از این رو، گزینه مناسبی برای استفاده جهت ساخت لوازم خانگی محسوب می‌شود.
- ورق استیل 446: ورق استیل 446 از نظر مقاومت دمایی، عملکرد خوبی از خود نشان داده و در دماهای بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مدل ورق در زمینه دکوراسیون داخلی، خارجی، معماری، حمام، دکوراسیون آسانسور و دکوراسیون هتل کاربرد دارد.
سخن پایانی
ورق استیل به‌عنوان ورق‌های فولادی ضدزنگ، یک ماده حیاتی محسوب می‌شوند که بیشتر صنایع مدرن بر پایه آن استوار است. استحکام، زیبایی و مقاومت در برابر خوردگی از جمله ویژگی‌های بارز انواع ورق استیل همچون ورق استیل‌های سری ۲۰۰، ۳۰۰ و ۴۰۰ محسوب می‌شوند. در ترکیبات ورق استیل، علاوه‌بر کروم، سایر عناصر همانند نیکل، مولیبدن یا تیتانیوم نیز دیده می‌شود. ورق‌های استیل سری 200 به دو دسته ورق استیل 201 و ورق استیل 202 تقسیم می‌شوند، در حالی که دیگر سری‌های ورق استیلی تنوع بالاتری دارند.