یکی از استانداردهای مطرح در کشور ژاپن که توسط وزارت‌خانه‌های صنعتی در این کشور اعلام شده، استاندارد JIS است. این استاندارد تحت عنوان استانداردسازی صنعتی تعیین گردید و در حوزه‌های مهندسی عمران، مکانیک، راه آن و… کارایی دارد. دلیل بهره‌مندی از این استاندارد در کشور ژاپن، ارتقاء کیفیت محصولات، افزایش اطمینان مصرف کنندگان و همچنین افزایش تبادل تجاری با دیگر کشورها است. در استاندارد JIS اطلاعاتی در خصوص مشخصات فنی، تست‌ها و همچنین روش‌های اندازه‌گیری بیان شده تا بتوان مطابق این قوانین، به تولید محصولات و ارائه خدمات پرداخت.
استاندارد JIS در فولاد سازی
صنایع مختلفی وجود دارند که باید از استاندارد JIS پیروی کنند که یکی از آن‌ها، صنعت فولاد‌سازی است. در این استانداردها به ویژگی‌های مواد فولادی، فرآیندهای تولید و همچنین ویژگی‌های مکانیکی و فیزیکی پرداخته می‌شود. به منظور روشن‌تر شدن موضوع، در ادامه به نمونه‌ای از استاندارد JIS در صنعت فولاد اشاره می‌کنیم:
- JIS G 3101: برای تعیین مشخصات فولادهای ساختمانی از این استاندارد استفاده می‌گردد که به طور خاص، با نام‌های دیگری نظیر SS400، SS490، SS540 نیز شناخته می‌شود.
- JIS G 3113: برای فولادهای انبساطی ورقی و تخته‌ای از این استاندارد استفاده می‌شود. این فولادها در مواد خودروسازی و… کاربرد دارند.
- JIS G 3131: به منظور تولید ورق‌های گرم‌کاری فولادی باید به سراغ این استاندارد رفت. این فولادها در تولید لوله‌های بدون درز و دیگر محصولات کارایی دارند.
- JIS G 3141: در زمان تولید انواع محصولات تخته‌ای و ورق‌های فولادی نازک باید از فولادهای روکشی سردکار استفاده کرد. در این راستا این فولادهای روکشی باید مطابق استاندارد JIS G 3141 باشند تا بتوانند مورد استفاده قرار گیرند.
تولید تیرآهن بر اساس استاندارد JIS
به منظور تولید تیرآهن‌های باکیفیت باید ویژگی‌های مکانیکی، ابعاد، مشخصات فنی و… مطابق با استاندارد JIS باشد. درواقع اگر تولید کنندگان و صادر کنندگان تیرآهن به ژاپن به دقت این استانداردها را رعایت نکرده باشند، با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌شوند. در ادامه به چند نمونه از این استاندارد اشاره می‌کنیم:
- JIS G 3101: برای تیرآهن‌های ساختمانی باید از این استاندارد بهره برد که مشخصات فنی آن با نام‌های دیگری نظیر SS400 و SS490 تعریف می‌شود.
- JIS G 3106: در زمان استفاده از تیرآهن در ساختمان‌های بلند باید از تیرآهن‌های بسیار باکیفیت استفاده کرد. این تیرآهن‌های عالی باید مطابق این استاندارد باشند.
- JIS G 3192: مطابق این استاندارد شما می‌توانید مشخصات فنی تیرآهن‌های ساختمانی را بدانید و از ابعاد و ویژگی‌های مکانیکی آن‌ها آگاه شوید.
تولید شمش براساس استاندارد JIS
در زمان تولید ورق‌ها، تیرآهن‌ها، لوله‌ها و… باید از شمش استفاده کرد. در کشور ژاپن نیز به منظور کنترل روی ترکیبات شیمیایی، مکانیکی و فرآیند تولید شمش از استاندارد JIS کمک گرفته می‌شود. در ادامه به چند نمونه از استانداردهای JIS برای تولید شمش اشاره می‌کنیم:
- JIS G 3190: در زمان تولید تیرآهن یا ورق‌ها باید از شمش گرم‌کاری فولادی با مقاطع مربع و مستطیل استفاده کرد. این شمش باید مطابق این استاندارد تولید شود تا کارایی مناسبی داشته باشد.
- JIS G 3112: شمش‌های فولادی که در آرماتور در بتن‌های مسلح و سازه‌های بتی قابل استفاده هستند، باید مطابق این استاندارد باشند.
- JIS G 3136: در شمش‌های فولادی باکیفیت بالا از این استاندارد استفاده می‌شود تا شمش تولیدی برای سازه‌های بلند مناسب باشد.
- JIS G 3103: به منظور تولید مخازن فشاری و تجهیزات مشابه باید از شمش گرم‌کاری فولادی استفاده کرد. این شمش باید مطابق این استاندارد تولید شده باشد.
دلیل استفاده از استاندارد JIS
برخلاف بسیاری از کشورها که رعایت استانداردهای موجود الزامی است، در کشور ژاپن رعایت استاندارد JIS الزامی نبوده و رعایت آن تنها می‌تواند منجر به تولید محصولات باکیفیت‌تر شود. در حالت کلی رعایت استاندارد JIS به فاکتورهای مختلفی وابسته بوده که چند نمونه از نکات مهم در ادامه بیان شده است:
- الزامات قانونی: گاهی پس از بررسی قوانین و مقررات می‌توان به این موضوع پی برد که رعایت استاندارد JIS الزامی است. برای مثال در صنایع خودروسازی و ساختمانی باید این استاندارد رعایت شود.
- نیازهای مشتریان: اگر مشتری از شما بخواهد که محصولات موردنیاز مطابق استاندارد JIS باشد، شما باید آن را براین اساس تولید کنید. درواقع این موضوع باعث رضایت مشتری خواهد شد.
- رقابت در بازار: افرادی که تمایل دارند تا محصولات خود را در بازارهای جهانی به فروش برسانند، رعایت استاندارد JIS می‌تواند به آن‌ها در افزایش فروش و کسب اعتماد کمک کند.
- کیفیت و ایمنی: در صورتی که استاندارد JIS به درستی رعایت شود، بدون‌شک کیفیت محصولات افزایش پیدا کرده و سطح ایمنی آن‌ها بالاتر می‌رود.
- کاهش ریسک و عدم تطابق: زمانی که استاندارد JIS مورد توجه قرار می‌گیرد و رعایت می‌شود، خطراتی که به عدم مطابقت داشتن محصولات مربوط می‌شود به حداقل می‌رسد و از مشکلات قانونی و اخطارها جلوگیری می‌گردد. درواقع شما می‌توانید جلو نارضایتی‌ها را بگیرید و تجارت خود را گسترش دهید.
| دلیل استفاده از استاندارد JIS | توضیحات |
| الزامات قانونی | رعایت استاندارد JIS گاهی در برخی صنایع مانند خودروسازی و ساختمانی الزامی است. |
| نیازهای مشتریان | درخواست مشتریان برای تولید محصولات مطابق با استاندارد JIS منجر به رضایت بیشتر می‌شود. |
| رقابت در بازار | رعایت این استاندارد می‌تواند به فروش محصولات در بازارهای جهانی و کسب اعتماد کمک کند. |
| کیفیت و ایمنی | رعایت استاندارد JIS باعث افزایش کیفیت و ایمنی محصولات می‌شود. |
| کاهش ریسک و عدم تطابق | کاهش خطرات عدم تطابق و مشکلات قانونی با رعایت استاندارد JIS. |
کاربرد استاندارد JIS در صنایع
صنایع مختلفی وجود دارند که باید مطابق استاندارد JIS به تولیدات خود بپردازند. در ادامه به بخش‌های مختلف و کاربردهای این استاندارد اشاره می‌کنیم.
- معماری و عمران
- مهندسی مکانیک
- الکترونیک و مهندسی الکترونیک
- مهندسی خودرو
- مهندسی راه‌آهن
- ساخت کشتی
- متالوژی
- مواد غیر آهنی
سخن پایانی
در کشور ژاپن، مجموعه‌ای جامع از استانداردها دورهم جمع شده‌اند و استاندارد JIS را ایجاد کرده‌اند. در این استاندارد به روش‌های تست، روش‌های تولید و ویژگی‌ها پرداخته می‌شود. در صنایع مختلفی نظیر مهندسی راه‌آهن، مکانیک، عمران و… می‌توان از استاندارد JIS بهره برد، اما یکی از گسترده‌ترین استفاده‌ها، در زمان تولید مقاطع فولادی است. در زمان تولید شمش، تیرآهن، میلگرد و… باید استاندارد JIS به درستی رعایت شود تا محصولات تولیدی هم کیفیت بالایی داشته باشند و هم بتوانند ایمنی مطلوبی را ارائه دهند. نکته حائز اهمیت آن است که تولیدکنندگان با بررسی استاندارد JIS می‌توانند نقشه راه را پیش‌روی خود داشته باشند و دست به تولید بزنند.